De Huurdersvereniging De Bewonersraad heeft de Data-ethyk Kommisje Fryslân (DKF) gevraagd een data-ethische reflectie te geven op het onderzoek naar ‘Draagkracht en Draaglast’ in Friese wijken en buurten. Dit onderzoek heeft als doel inzicht te verkrijgen in de balans tussen de draagkracht van bewoners en de draaglast van buurten, om zo een rechtvaardigere spreiding van kwetsbare groepen te bevorderen. De reflectie richt zich op de ethische risico’s en uitdagingen bij het verzamelen, opslaan en analyseren van gevoelige data zoals zorggebruik en inkomen.
Analyse
De DKF heeft de casus geanalyseerd aan de hand van zes kernwaarden: proportionaliteit, privacy, transparantie, rechtvaardigheid, eigenaarschap en participatie. Het verzamelen en koppelen van CBS-microdata brengt risico’s met zich mee op het gebied van privacy en dataveiligheid, vooral als data op buurtniveau wordt geanalyseerd en mogelijk herleidbaar is tot individuen. Transparantie richting burgers over de gebruikte data en hun recht op inspraak is essentieel om draagvlak te behouden en weerstand te voorkomen. De commissie onderstreept verder het belang van non-discriminatie by design om onbedoelde bevooroordeelde uitkomsten te vermijden.
Reflectie
De DKF concludeert dat het onderzoek een waardevolle bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de leefbaarheid, mits ethische waarborgen stevig worden verankerd. De commissie adviseert een Data Protection Impact Assessment (DPIA) om privacyrisico’s te mitigeren, expliciete toestemming van burgers voor datagebruik, en heldere eigenaarschapstructuren om secundair gebruik van data te voorkomen. Ook moet het onderzoek vermijden dat uitkomsten gebruikt worden om beleid eenzijdig te legitimeren of kwetsbare groepen te benadelen. De aanbevelingen dragen bij aan de moresprudentie door ethische toetsing structureel te verankeren in besluitvorming over leefbaarheid en spreidingsbeleid.
Reflectie
Nummer 2, november 2024
Steekwoorden
Draagkracht, draaglast, privacy, transparantie, rechtvaardigheid, non-discriminatie, participatie, CBS-microdata, DPIA (Data Protection Impact Assessment), eigenaarschap.
